Szpera w BMW – co to jest i w jaki sposób działa?
“Szpera” to mechanizm różnicowy o ograniczonym poślizgu wewnętrznym, który jest montowany na tylnej osi pojazdu (w tym przypadku BMW). Jego głównym zadaniem jest zmniejszenie różnicy prędkości obrotowej kół podczas jazdy po łuku, co poprawia przyczepność i stabilność pojazdu.
Spis treści
Czym jest szpera i dlaczego jest tak pożądana?
Termin „Szpera” pochodzi od niemieckiego określenia „sperrdifferenzial”, oznaczającego blokadę mechanizmu różnicowego. W Polsce „szpera” stała się popularnym określeniem na różnego rodzaju techniczne rozwiązania (zarówno mechaniczne, jak i elektroniczne), które wprowadzają mniejsze lub większe ograniczenia w działaniu klasycznego mechanizmu różnicowego stosowanego w samochodach osobowych. Zakres tych ograniczeń może być bardzo różny – od częściowego ograniczenia pracy mechanizmu różnicowego, aż po jego całkowitą blokadę.
W pojazdach z napędem na przednie koła mechanizm różnicowy jest zazwyczaj zintegrowany ze skrzynią biegów. Natomiast w pojazdach z napędem na tylne koła mechanizm różnicowy umieszczony jest w obudowie dyferencjału przypominającej dzwon.
Blokada mechanizmu różnicowego działa dokładnie odwrotnie. Zamiast rozdzielać moc, blokuje dyferencjał, aby cała moc była przenoszona na oba koła. Zapobiega to obracaniu się jednego koła w miejscu. Mechanizm różnicowy blokuje częściowo lub całkowicie moc przekazywaną na pojedyncze koło. W ten sposób powstaje sztywne połączenie między kołami jednej osi, a w pojazdach z napędem na cztery koła między przednią, a tylną osią.
W pojazdach z napędem na cztery koła mechanizm różnicowy służy do wyrównywania różnic w prędkościach obrotowych między przednią a tylną osią. Podczas jazdy na wprost nie jest to konieczne, ale podczas pokonywania zakrętów już tak. Koło wewnętrzne w zakręcie obraca się wolniej niż koło zewnętrzne ze względu na krótszą drogę i różnice w prędkościach obrotowych. Przy sztywnym połączeniu wewnętrzne koło obracałoby się w miejscu lub zaczęło podskakiwać. Mechanizm różnicowy wyrównuje te różnice, umożliwiając płynną jazdę.
Rodzaje blokad mechanizmów różnicowych
Istnieją różne rodzaje mechanizmów różnicowych o ograniczonym poślizgu, które działają na różne sposoby. Są one nazywane blokadami wielotarczowymi (klasyczne blokady mechanizmów różnicowych w samochodach sportowych) lub mechanizmami różnicowymi typu Torsen (szeroko stosowane w sportowych pojazdach z napędem na przednie koła). Mechanizmy różnicowe z czujnikiem prędkości, przy pomocy sprzęgła wiskotycznego lub pompy hydraulicznej reagują na różnice w prędkości poszczególnych kół. Mechaniczne blokady mechanizmu różnicowego są najczęściej stosowane w samochodach terenowych, podczas gdy elektroniczne blokady mechanizmu różnicowego są częściej stosowane w SUV-ach z napędem na wszystkie koła.
W czym pomaga szpera?
Mechanizm różnicowy o ograniczonym poślizgu (szpera) pomaga w sytuacjach, w których często występuje ryzyko utraty przyczepności. Innymi słowy, gdy wymagana jest pełna moc na obu lub na wszystkich kołach. Na śniegu, lodzie, śliskich nawierzchniach i błocie zaletą jest to, że napędzane są oba koła osi. W zależności od warunków drogowych, takich jak oblodzenie jednej strony jezdni, może zdarzyć się, że jedno koło będzie się obracać, podczas gdy drugie pozostanie nieruchome. Blokada mechanizmu różnicowego eliminuje ten poślizg, tworząc sztywne połączenie, co przywraca napęd na oba koła. Pojazdy regularnie poruszające się w trudnych warunkach drogowych stosują blokady mechanizmu różnicowego, aby zapewnić sobie lepszą trakcję i kontrolę prowadzenia.
Czy blokada mechanizmu różnicowego (szpera) ma wady?
Wady mechanizmu różnicowego o ograniczonym poślizgu sprowadzają się głównie do dodatkowej masy i wyższej ceny. W większości pojazdów nie można zamówić takiego mechanizmu oddzielnie – jest on montowany jedynie w niektórych modelach, takich jak pojazdy terenowe, lub dostępny tylko w połączeniu z określonymi silnikami lub skrzyniami biegów z napędem na wszystkie koła.
Samochody wyposażone w mechanizm różnicowy o ograniczonym poślizgu są zwykle droższe od tych bez takiego systemu. Kolejnym minusem jest mechaniczne zużycie – efektywność blokady może spadać wraz ze wzrostem przebiegu. Ponadto, blokady są wrażliwe na różnice w obwodzie opon, co oznacza, że różnice w ciśnieniu również mogą wpływać na ich działanie. Włączona blokada sprawia, że jazda po normalnych drogach staje się uciążliwa dla kierowcy, pojazdu i opon. Podczas skręcania wewnętrzne koło może zacząć się ślizgać i podskakiwać, co znacznie zwiększa zużycie opon i powoduje tendencję pojazdu do podsterowności.
Jak sprawdzić czy BMW ma szperę?
Wystarczy podnieść tylną część swojego BMW, a następnie zakręcić jednym kołem. Jeśli podczas kręcenia kołem, drugie koło również się obraca może to oznaczać, że Twój samochód posiada dyferencjał o ograniczonym poślizgu (szperę) lub po prostu ktoś wcześniej zaspawał mechanizm różnicowy.
Oznaczenie dyferencjału ze szperą w BMW
Kolejnym sposobem na zweryfikowanie tego czy Twoje BMW posiada mechanizm różnicowy o ograniczonym poślizgu jest sprawdzenie „tabliczki znamionowej” przykręconej do jednej ze śrub w tylnej części dyferencjału. Przykład tabliczki poniżej, gdzie litera „S” na początku oznacza „Sperrdifferential”:
